De legende van de Amelander Schalken
Lang geleden, toen het leven op Ameland zwaar was en de eilanders afhankelijk waren van de grillen van de zee, speelde zich een verhaal af dat nog steeds in de wind rond het eiland wordt gefluisterd.
Het verhaal van de Amelander Schalken.
In die tijd was strandjutten geen hobby, maar een harde noodzaak. Alles wat de zee gaf, of het nu hout, touwen of kostbare lading was, werd met open armen ontvangen door de eilanders. Schepen die op de verraderlijke zandbanken van de zee vergingen, lieten hun schatten achter op het strand. Maar waar waardevolle goederen aanspoelden, waren er altijd kapers op de kust.
Houtdieven
De eilanders waren vooral beducht voor de houtdieven van het nabijgelegen Terschelling. Regelmatig verschenen er schimmen van vreemde mannen op de stranden van Ameland, met handen die gretig het hout van scheepswrakken wegroofden. Het gerucht ging dat ze in de donkere nachten zelfs kleine bootjes vol lading terug naar hun eigen eiland sleepten. Voor de Amelanders, die elke balk nodig hadden om huizen en boten te bouwen, was dit een grove belediging.
Heldere nacht
Op een heldere nacht, bij het licht van een koude, volle maan, besloten drie Amelander Schalken (jutters) dat het genoeg was. In stilte smeedden ze een gedurfd plan. Met een kleine, snelle boot voeren ze over naar Terschelling, waar de vijandige jutters nietsvermoedend hun buit op het strand hadden liggen. De drie mannen wachtten tot de nacht op zijn donkerst was en sloopten drie zware balken van het strand weg. Deze balken waren niet zomaar een vondst, ze stonden symbool voor de diefstal die de Amelanders steeds opnieuw hadden moeten verdragen.
De waarschuwing
Met de balken stevig vastgebonden aan hun boot voeren de mannen terug naar Ameland. Eenmaal thuisgekomen, sleepten ze de balken naar de duinen tussen Hollum en Ballum. Daar bouwden ze een galg, een provocerend symbool, bedoeld als waarschuwing voor iedereen die nog durfde te stelen van de Amelanders.
De legende vertelt dat de Terschellingers woedend waren, maar nooit meer voet aan wal durfden zetten op Ameland.
Wapen en vlag
Rijmpje
Het verhaal werd door de jaren heen samengevat in een rijmpje dat tot op de dag van vandaag voortleeft:
De Amelander schalken,
Hebben gestolen drie balken.
Des avonds in de maneschijn,
Daarom zal dit hun wapen zijn.
De drie balken en de wassende maan uit het rijmpje leven voort in het wapen en de vlag van Ameland, als een trots symbool van de vindingrijkheid en vastberadenheid van de eilanders.
Het beeld van de Schalken
In Hollum, vlak bij de oude dorpskern, staat een bijzonder reliëf dat deze legende eert. Het kunstwerk, gemaakt door David van Kampen, toont drie figuren, elk met een zware balk, gehuld in het mysterieuze licht van de maan. Het beeld werd in 1984 geschonken aan de gemeente Ameland.
Als je het reliëf bekijkt, voel je bijna de geest van de Schalken. Je ziet hun doorzettingsvermogen en hun trots, maar ook hun strijdlust om hun eiland en gemeenschap te beschermen. Het beeld herinnert iedereen eraan dat de kracht van Ameland niet alleen in de natuur of de zee ligt, maar vooral in de mensen die het eiland bewonen en koesteren.
Locatie beeld de Schalken
Platsoenstraat 1
9161 BM Hollum
Meer over strandjutten
Rixt van het Oerd
Er is nóg een bekend strandjuttersverhaal dat diep geworteld is in de geschiedenis van Ameland: het verhaal van Rixt van het Oerd. Deze legendarische figuur uit Buren staat bekend om haar listige en duistere praktijken om schipbreuken te veroorzaken, zodat ze de aangespoelde goederen kon jutten. Nieuwsgierig naar haar verhaal?
Een eeuwenoude traditie
Strandjutten is al eeuwenlang een traditie op Ameland en maakt een belangrijk deel uit van de eilandgeschiedenis. Wil je meer weten over deze unieke en avontuurlijke bezigheid?